Una Noche con Arthur Less

Dat Andrew Sean Greer dit jaar de Pulitzer Prize heeft gewonnen met zijn roman Less zal alleen de meest oplettende krantenlezer zijn opgevallen. Alle aandacht ging immers uit naar rapper Kendrick Lamar, die de prijs voor muziek ontving. Wellicht een teken hoezeer literatuur in status is gedaald, dat Less hooguit in een bijzinnetje werd genoemd? Aan de kwaliteit van het boek kan het niet liggen, Less is een originele, geestige en subtiele roman.

Andrew Less ontvlucht om twee redenen Amerika. De eerste is dat hij binnenkort vijftig wordt en dat is een gegeven dat hij moeilijk onder ogen kan zien. Dat zijn vroegere geliefde op het punt staat in het huwelijk te treden is mogelijk een nog moeilijker te verdragen feit. Nadat hij in New York een beroemde auteur heeft geïnterviewd, reist Less achtereenvolgens naar Mexico, Italië, Duitsland, Parijs, Marokko, India en Japan. Het zijn geen toevallig gekozen locaties, overal heeft Less wel iets op stapel staan: een literaire conferentie, een prijsuitreiking, een gastdocentschap, een reis door de woestijn en in India een retraite. In Japan moet hij vier restaurants beoordelen voor een culinair tijdschrift. Less is natuurlijk op de vlucht voor zichzelf, maar overal wordt hij met zichzelf geconfronteerd. Dat Greer een uitstekende schrijver is, merk je aan de manier waarop hij van dit gegeven geen obligaat of lollig verhaal heeft gemaakt.

In zijn jonge jaren was Less de minnaar van een beroemde dichter. Dit is de belangrijkste reden dat hij in literaire kringen enige bekendheid geniet, ook al heeft hij zelf enkele goed ontvangen romans gepubliceerd. Dat hij binnen de literatuur tot de tweede garnituur wordt gerekend heeft Less als het ware verinnerlijkt. Hij verwacht dan ook niet anders dan dat zijn nieuwe roman door zijn uitgever wordt afgewezen. Omdat hij nog iets jongensachtigs heeft gehouden beleeft hij soms nog wel eens een seksueel avontuur, maar de vooruitzichten zijn voor hem binnen de op jong en soepel gerichte homowereld natuurlijk niet positief.

Tijdens de reis zijn er steeds verschillende momenten waarop Less eigenlijk moet concluderen dat het allemaal wel meevalt. In Italië wint hij een literaire prijs, in Berlijn krijgt hij een jonge minnaar. Liever concentreert hij zich op de herinnering aan zijn eerste literaire optreden, aangekondigd als An evening with Arthur Less, waar niemand op af kwam. Als in Mexico Una Noche con Arthur Less op het programma staat, vreest hij dan ook het ergste. Tijdens zijn colleges in Berlijn vallen geregeld studenten flauw. Less concludeert natuurlijk dat zij zich tijdens zijn lessen dood vervelen.

Het verhaal wordt verteld door de vroegere minnaar van Less, die zich meestal op de achtergrond houdt, maar af en toe toch commentaar geeft.

A truth must now be told: Arthur Less is no champion in bed.
Anyone would guess, seeing Bastian staring up at Less ’s window each night, waiting to be buzzed in, that it is the sex that brings him. But is it not precisely the sex. The narrator must be trusted to report that Arthur Less is – technically – not a skilled lover.

Zorgvuldig worden de aantrekkelijke kanten, die Less wel degelijk bezit, ook geanalyseerd.

He kisses – how do I explain it? Like someone in love. Like he has nothing to lose. Like someone who has just learned a foreign language and can use only the present tense and only the second person. Only now, only you. There are some men who have never been kissed like that. There are some men who discover, after Arthur Less, that they never will be again.

Soms belandt Less in slapstick-achtige situaties, zoals in Kyoto, waar hij opgesloten wordt in een restaurant omdat de deur klemt. ‘We are so sorry. This door is four hundred years old, and it is stuck. We have tried. […] Please, Mr. Less. If you could break the wall.’ Hier staan meer ernstige scènes tegenover, bijvoorbeeld als hij skypet met zijn oude geliefde, die een beroerte heeft gekregen. Het aardige van de roman is dat Less in de loop van zijn reis wel veel momenten van zelfreflectie beleeft, maar dat je niet kunt zeggen dat hij daar veel van opsteekt. Wel wacht hem bij thuiskomst een grote verrassing.

Doeke Sijens

Andrew Sean Greer – Less. Little, Brown and Compagny, New York. 272 blz. € 12,99. Binnenkort als paperback verkrijgbaar.