Een literair afscheid

Onlangs nog bespraken we hier De afstand die ons scheidt, een roman van de Peruaan Renato Cisneros over een vader-zoonrelatie. Ook de Argentijnse auteur Mauro Libertella (1983) schreef een boek over zijn pa, het ‘verhaal van een vader die in zijn laatste dagen begrijpt dat het enige wat hij zijn kinderen kon nalaten de passie voor het schrijven is’. Een totaal andere man dan de dubieuze generaal Cisneros dus, meer bepaald bohemien en auteur Héctor Libertella (1945-2006). Wellicht zegt die naam u niets, want Libertella senior was een vrij hermetische cultschrijver van wie nooit werk in het Nederlands verscheen. Zelfs in het Spaans zijn zijn boeken tegenwoordig moeilijk te vinden.

Mauro had een innige, liefdevolle relatie met zijn vader, al ging hun weg niet over rozen: in Mijn begraven boek beschrijft hij het geleidelijke aftakelingsproces van zijn drankzuchtige verwekker. Al op zijn twaalfde ontdekte Mauro dat de cola die zijn vader ’s ochtends dronk een raar smaakje had en toen zijn ouders scheidden, ging het van kwaad naar erger. Héctor Libertella verhuisde naar een mistroostig eenkamerappartement in Buenos Aires om zich langzaam dood te zuipen. ‘Jouw pa heeft gefaseerd zelfmoord gepleegd,’ kreeg zijn zoon daarover te horen.

Misschien was er een verband tussen die neiging tot zelfdestructie en de voorliefde van Héctor Libertella voor de Amerikaanse schrijvers van de beatgeneration, die ook niet vies waren van genotsmiddelen: Jack Kerouac was een zware drinker, William Burroughs gebruikte jarenlang heroïne en Allen Ginsberg experimenteerde volop met geestverruimende middelen. Het mag een wonder heten dat die drie desondanks toch nog een oeuvre konden schrijven, al wordt nog vaak hardnekkig beweerd dat hun druggebruik net inspirerend werkte. Voor Mauro’s ogen werd het geromantiseerde beeld van het bohemienbestaan echter brutaal ontkracht:

Wanneer ik hem zag beven of als hij zulke opgezwollen benen had dat hij bijna niet uit zijn stoel kon komen, vielen heel San Francisco, City Lights, Allen Ginsberg en de rest van de beatnikconstellatie in duigen.

Gelukkig zijn er ook mooiere herinneringen:

Met alles waar we het die nacht over hadden was het een van de grote gesprekken van mijn leven, want ik zag iemand (mijn vader) die de nabijheid van de dood aanvaardde met een verhevenheid en een volkomenheid waar de films die ik had gezien en de boeken die ik had gelezen me niet op hadden voorbereid.

Verwerkingsliteratuur werkt alleen als ze niet louter strikt persoonlijk is, maar ook een universeel karakter heeft en kan ontroeren zonder sentimenteel of melodramatisch te worden. Mauro Libertella slaagt daarin met dit boek. Hij bedient zich daarvoor van een heldere, ragfijne stijl, al kon hij zich toen zijn vader nog leefde moeilijk voorstellen dat die zulk proza zou kunnen smaken: ‘Ik vroeg me af hoe iemand die decennialang de puur hermetische vorm van literatuur predikte opeens het transparante karakter van een tekst kon benadrukken.’

Memorabel is ook een bezoek van Mauro aan Bahía Blanca, de geboortestad van zijn vader. De toon typeert dit boek:

We gingen biljarten; hij zei dat hij kampioen van Bahía Blanca was geweest en gaf me een keu die de wereldkampioen zogezegd had gebruikt in de wedstrijd om de wereldtitel. Bahía Blanca was altijd vol met dat soort verhalen en overdrijvingen: een tussen nostalgie en triomfen bewegend heldendicht dat de ware overlevering is van onze afkomst en dat hij me onbewust inprentte.

Het siert de kleine uitgeverij Karaat trouwens dat ze er de afgelopen jaren in slaagde om een aantal zeer getalenteerde, jonge Latijns-Amerikaanse schrijvers als Alejandro Zambra, Valeria Luiselli, Diego Zúñiga en Mauro Libertella te strikken, terwijl de grote Nederlandstalige uitgeefconcerns het op dat gebied blijkbaar laten afweten. Misschien hebben ze het te druk met de ontwikkeling van bestseller-algoritmen of vertrouwen ze te veel op de gladde verkooppraatjes en hypes van de Frankfurter Buchmesse in plaats van goed te scouten?

Daan Pieters

Mauro Libertella – Mijn begraven boek. Uit het Spaans vertaald door Merijn Verhulst. Met een voorwoord van Carlos Fonseca. Karaat, Amsterdam. 80 blz. € 17,95.

Mauro Libertella is op 3 november te gast bij Crossing Border.