Zeer overtuigende verhalenbundel

Lionel Shriver mag beslist als een geëngageerd schrijver worden beschouwd. In haar romans roert ze actuele, politieke thema’s aan, met als meest sprekende voorbeeld We moeten het even over Kevin hebben (2003). Haar verhalenbundel Bezit doet ditzelfde, maar is anderszins verpakt in ogenschijnlijk niets-aan-de-hand-proza. Korte verhalen kunnen die verrassende uitwerking hebben. Korte verhalen prikkelen de nieuwsgierigheid.

Met dat niets-aan-de-hand-proza doel ik op Shrivers lichtvoetige, naturelle stijl, met behulp waarvan ze in een paar penseelstreken een persoon of situatie neerzet. Het meest pregnant is dat in de veelal droge openingszinnen. Deze bijvoorbeeld:

Het verhaal van Barry Mendelssohn begon waar veel verhalen eindigen.

Of deze:

Jillian Frisk vond het een verwarrende ervaring als iemand haar niet aardig vond.

Er gaat van alles mis in de verhalen van Shriver. En meestal gaat er iets mis in de relatie tot een zeker bezit. In een aantal van de verhalen is het een bezit in de vorm van een huis. In ‘De zelfzaaiende esdoorn’ is dat de overlast van een boom in de tuin van de buurman en in ‘Onder water’ is dat – wij kennen het fenomeen – een huis waarvan de waarde flink onder de hypotheekschuld gedaald is. Het in het huis wonende echtpaar besluit te scheiden, maar doet dit toch niet vanwege de gekelderde waarde van hun huis. Dit soort problemen zijn uiteraard universeel, maar Shriver laat haar verhalen zich toch vooral afspelen in de wereldsteden Londen en New York, met hun oververhitte huizenmarkten. Het bezit van macht brengt ze overigens fraai tot uitdrukking in het verhaal met een sukkelige hoofdpersoon (‘De ChapStick’), die de verkeerde dingen doet en zegt tegenover een beveiliger op een luchthaven. Het bezit van brutaliteit leidt, in het zich in Kenia afspelende ‘Kilifi Creek’, daarentegen weer tot fatale overmoed. Shriver gebruikt al deze vormen van bezit om fraaie verhalen te vertellen van menselijke onmacht en gefnuikte verlangens. Zonder uitzondering zijn de merendeels korte verhalen een genot om te lezen, met prachtige zinnen in een vileine context:

Een weduwe van zevenenvijftig had tegelijkertijd te veel en te weinig verhaal over. Het was in vertelkunstige zin onhandig: een grijs gebied van misschien dertig jaar waarin niets groots zou gebeuren. Alleen kleine dingen, waarvan de meeste rottig.

De tien korte verhalen van de bundel zitten ingeklemd tussen de twee novelles ‘De staande kroonluchter’ en ‘De onderhuurster’. Met name de eerstgenoemde novelle is een pareltje en dit zou best wel eens de aanzet van een roman hebben kunnen zijn. Jammer – wat dan ook zo’n beetje de enige smet is op Bezit.

Wiebren Rijkeboer

Lionel Shriver – Bezit. Vertaald door Karina van Santen en Marian van der Ster. Atlas Contact, Amsterdam. 436 blz. € 25,99.