Engelser dan deze Duitsers bestaat niet

Enige tijd geleden kregen ze het in de komische BBC-nieuwsquiz Have I got news for you over beschaafd en correct taalgebruik. Termen als ‘Oxford English’ en ‘BBC English’ kwamen langs, en onvermijdelijk ook ‘The Queen’s English’, waarop een van de woordspelige komieken ad rem reageerde met: ‘Is she?’ Waarna hij onverbiddelijk vonniste: ‘No, she’s German’. Het zijn grapjes die je ook over het Nederlandse of het Belgische koningshuis kunt maken, maar in het Verenigd Koninkrijk hebben ze het ten tijde van de Grote Oorlog wel erg radicaal aangepakt door in 1917 hun naam te veranderen van Sachsen-Coburg und Gotha in het zeer Engelse Windsor. De familie voert dus pas ongeveer honderd jaar deze patriottische naam.

Het grootste deel van die eeuw, ruim zestig jaar inmiddels, is Elizabeth II de regerend vorst. Er valt over iemand met zo’n staat van dienst natuurlijk heel wat te vertellen. En dat doet de bekende Vlaamse anglofiel Harry De Paepe dan ook uitgebreid in het verstrooiende boekje Sausage. Om maar meteen met die merkwaardige titel te beginnen, ‘Sausage’ schijnt (schijnt!) een van de koosnaampjes te zijn die haar echtgenoot voor de Queen reserveert. ‘Schijnt’ inderdaad, want De Paepe beroept zich in het boek nogal eens van hear say als bron. Menigmaal voert hij ‘een lid van de hofhouding’ of ‘iemand uit de nabijheid van de Queen’ op als spokesman, wat alleen maar storend is als je Sausage als wetenschappelijke bron zou willen raadplegen. Maar dat is absoluut niet de bedoeling. Het boek pretendeert niet volledig te zijn en vaak ook lijkt het een goed verhaal niet door feiten te willen laten verpesten. Die ‘Sausage’ is daar een voorbeeld van, samen met ‘Cabbage’ (kool), dat ook wel genoemd wordt als troetelnaam. Het zijn, stelt De Paepe, gezien de Duitse achtergrond van prins Philip, geenszins onwaarschijnlijke benamingen.

Maar goed, dat eenmaal vastgesteld hebbend, bevat het boek een keur aan bijzondere en ook geestige anekdotes waaraan menig anglofiel (en daar reken ik mezelf zeker toe) zich kan laven. De Queen laat zich in alle verhalen vooral kennen als een evenwichtige natuur, die haar emoties goed onder controle heeft. Stiff upper lip, nietwaar. Behalve dan die ene keer toen de vrouw van president Mobutu haar schoothondje Buckingham Palace had binnengesmokkeld. Honden mogen het VK niet in om het land vrij van hondsdolheid te houden. De Queen was woedend toen ze het kleine mormel ontdekte en evacueerde haar eigen corgi’s meteen naar Windsor Castle.

De relatie tussen Elizabeth en Margareth Thatcher schijnt ook niet altijd even hartelijk geweest te zijn. In dat licht is de volgende passage dan wel weer erg aandoenlijk. Het speelde zich af toen de Queen hoofdgast was op de tachtigste verjaardag van de inmiddels geestelijk aardig doorgeroeste iron lady.

‘Mag ik haar aanraken,’ vroeg de vergane glorie bezorgd voor haar vorstin arriveerde. De Queen hield Thatchers hand stevig vast toen die – minder diep dan voorheen – voor haar de knieën boog. Elizabeth liet Margarets hand niet meer los en gidste de jarige door haar feest waar zo’n 650 gasten waren. ‘Het was een ongewoon zicht voor de aanwezige Britten, die allemaal weten dat je de koningin niet mag aanraken. Maar daar liepen ze dan hand in hand en de Queen was haar gids,’ verklaarde de vroegere stafchef van Lady Thatcher.

In een boek over de vorstin mogen haar naasten natuurlijk niet ontbreken. Mijn twee favorieten zijn daarbij prins Philip en hun dochter prinses Anne. Die twee lijken nogal op elkaar, ze zijn allebei geestig, ad rem en op een verademende manier onaangepast. Google ‘Prince Philip Quotes’ en je komt de bijzonderste voorbeelden tegen, onder andere deze over zijn dochter Anne: ‘If it doesn’t fart or eat hay, she isn’t interested’.

De onverstoorbaarheid van Anne wordt in het boek aardig geïllustreerd door de poging om haar te ontvoeren, toen een man in 1974 in het centrum van Londen de auto van de prinses beschoot, het portier opentrok en haar beval eruit te komen. ‘Not bloody likely!’ riposteerde de 23-jarige Anne en toen de overvaller om zijn eis kracht bij te zetten, aan haar arm begon te trekken, voegde ze hem toe: ’Just go away and don’t be such al silly man!’

Een aardige rechtstreeks opmerking maar dan met een omweg, komt van de Queen zelf. Een wandelaarster kwam helemaal onder de modder te zitten, toen nabij Sandringham een auto, bestuurd door Philip vlak naast haar door de modder scheurde. Philip hoorde zijn vrouw slechts zeggen: ‘Ik ben het helemaal met u eens, mevrouw.’ ‘Wat zei ze, darling?’ vroeg de Hertog van Edinburgh. En de Queen antwoordde doodgemoedereerd: ‘Ze zei “Bastards!”’

Met deze en vele andere anekdotes is Sausage een bijzonder aardig boek geworden, in het bijzonder voor anglofielen en royalty watchers. Als enig minpuntje stel ik vast dat een aantal taal- en stijlonregelmatigheden de indruk wekken dat het allemaal toch nog iets te veel haastwerk geweest is.

Jan de Jong

Harry De Paepe – Sausage. Een blik op Elizabeth II. Vrijdag, Antwerpen. 152 blz. € 17,50.