Als jonge reeën in een tijgerkooi

Op de achterflap wordt Dode Meisjes een non-fiction novel genoemd. Op de voorlaatste pagina bedankt de auteur onder meer rechters, journalisten en een vereniging die zich inzet voor recht voor allen. Waar we uit kunnen opmaken dat de gebeurtenissen die in dit boek beschreven worden, rechtstreeks aan de brute werkelijkheid zijn ontleend.

Dode meisjes, uit 2014, is een poging tot reconstructie van drie tragedies en hun jarenlange nasleep die de auteur onderzocht, aangevuld met persoonlijke bespiegelingen. Die auteur is de Argentijnse Selva Almada.
Almada trok het Argentijnse binnenland in om drie nooit opgeloste moorden op meisjes te onderzoeken. Drie moorden uit vele, zo blijkt uit de epiloog. Dodelijk geweld tegen meisjes en jonge vrouwen, veelal uit arme gezinnen, is een even endemisch als treurig verschijnsel in de stadjes en dorpen in Latijns-Amerika. Vaak worden de moorden nooit opgehelderd en blijven alleen geruchten en vermoedens circuleren over de toedracht en de dader(s).

Motieven? Jaloezie en wraakgevoelens van afgewezen bewonderaars, de ultieme straf van vaders voor dochters die de familie te schande hebben gemaakt, maar vooral de door veel mannen als volstrekt natuurlijk gehuldigde opvatting dat zij het volste recht hebben om te plukken wie zij rijp genoeg achten is om geplukt te worden.

Het recherchewerk van de politie naar het geweld tegen meisjes en jonge vrouwen blijkt ook in de drie tragedies die Almada onderzoekt amateuristisch en halfbakken te zijn geweest. Maar is dat maar een van de verklaringen voor het nooit opgehelderd worden van de moorden. Een andere is dat een deel van de verantwoordelijkheid op de schouders van de slachtoffers – en hun ouders – wordt gelegd. Want zij wisten toch hoe mannen denken? Plezier maken op dansfeestjes, hun rijpheid tonend en daarna laat over straat gaan, dat daagt mannen toch uit?

De gezinnen van de dode meisjes die Almada bezoekt zijn allemaal arm. In zulke arme gezinnen blijkt gelegenheidsprostitutie van jonge meisjes niet uitzonderlijk. En ach, een buskaartje uitsparen en een traktatie van de buschauffeur krijgen door in te gaan op zijn uitnodiging om even bij hem op schoot te komen zitten, wat kan daar nu mis mee zijn? Eenmaal ervan bewust dat ze in de ogen van een deel van de mannen gebruiks- en misbruiksartikelen zijn, kiezen veel meisjes voor een vlucht vooruit, door hun dromen en ambities te onderdrukken en heel jong, op hun veertiende, vijftiende, zwanger te worden en te trouwen.

Dode meisjes is niet een pamflet. Almada vertelt met veel invoelingsvermogen de veel te korte levensgeschiedenissen van drie meisjes en de nasleep van de tragische afloop ervan en schetst de zeden van de arme bevolking van het Argentijnse binnenland aan de hand van gesprekken met nabestaanden, buren en andere betrokkenen, het trekken van conclusies grotendeels aan de lezer overlatend.

Hans van der Heijde

Selva Almada – Dode meisjes. Vertaling Marijke Arijs. Vleugels, Bleiswijk. 136 blz. € 23,95.
Te koop in de betere boekhandel of direct bij de uitgeverij.