Een geijkt verhaal

Ook de vijfde roman van Benedict Wells bevat genoeg ingrediënten om een wereldwijde hit te worden. Hard land zit boordevol verwijzingen naar jaren’ 80 liedjes zoals Don’t you van de Simple Minds of A-Ha’s Take on me en naar klassieke adolescentenfilms uit de jaren ’80, zoals Ferris Bueller’s day off en The Breakfast Club. Het in Missouri gesitueerde verhaal doet vertrouwd aan en past als een jas uit je tienerjaren (zeker als je in de jaren tachtig opgroeide). Dat is tegelijk de kracht én de zwakte van deze roman.

Die zomer werd ik verliefd en ging mijn moeder dood.
Dat is allemaal alweer een jaar geleden, maar voor mij zal het altijd ‘die’ zomer blijven.

Zo vangt Sams terugblik naar de zomer van 1985 aan. Zijn chaotische moeder lijdt aan een hersentumor, zijn stoïcijnse vader ‘kalm en massief als een oude messing presse-papier’ is werkeloos. Met zijn moeder kan hij goed praten, haar kan hij altijd alles vragen, terwijl zijn vader hem vaak voorkomt ‘als een dichtgetrokken jaloezie’. Door zijn teruggetrokken houding heeft Sam geen vrienden. Bij een paniekaanval maakt hij zichzelf rustig door het getal pi tot dertig cijfers achter de komma door te nemen en in zijn hoofd klinkt al tijden een harde zoemtoon.

Samuels moeder spoort hem aan om in de vakantie bij de plaatselijke bioscoop te gaan werken. Vurig hoopt ze dat hij vrienden zal maken voor zij overlijdt, zodat hij in pauzes niet meer als een buitenbeentje alleen aan een tafel in de kantine zal zitten:

Ik wist dat mijn ouders wilden dat ik voorbereid was als mijn moeder doodging. Dat zeiden ze nooit, maar ik voelde het. Ergens wilde ik daar helemaal niet op voorbereid zijn, want als je dat was gebeurde het ook. Dus was ik wat ik altijd al was geweest: een onvolwassen schijterd die altijd alleen zou blijven en niet eens dat baantje in de bioscoop had weten te houden…Een teleurstelling.

In Metropolis opent zich een nieuwe wereld voor de eenzelvige jongen die al vier jaar gebukt gaat onder ‘een voortdurende, afgrondelijke, godvergeten angst’ als zijn moeder weer hoofdpijn heeft of duizelig wordt. Moet zij braken van haar medicatie dan wordt Sam overspoeld door emoties:

Het was net zoiets als bij het wakker worden in je halfslaap hopen dat het maar een nachtmerrie was en dan beseffen dat het precies andersom is: het was de werkelijkheid die als een loodzwaar gewicht aan je droom heeft gehangen.

In de bioscoop werken drie ouderejaars: de introverte Cameron, de sportieve Brandon, bijnaam Hightower, en de betoverende, eigenzinnige Kirstie, dochter van de eigenaar van de bioscoop. Zij helpen Sam om uit zijn schulp te komen in die allesbepalende zomer. Samen met Kirstie ontrafelt Sam de mysteriën van het aartsconservatieve plaatsje Grady, niet toevallig 49, net zoals het aantal hoofdstukken in de roman. Ook de titel van het boek Hard Land komt niet uit de lucht vallen. Het is een verwijzing naar een plaatselijk gecomponeerde bundel met een cyclus van meer dan negentig bij elkaar horende gedichten over een ‘jongen die het meer oversteekt en als man terugkomt’.

Vertaalster Gerda Baardman doet de stijl van Wells recht in haar secure vertaling. De uitgever heeft echter om onverklaarbare redenen besloten om de opmaak van de tekst ingrijpend te wijzigen: waar in het origineel witregels staan, loopt de tekst in de vertaling door. Nog invasiever is de keuze om de veelvoorkomende cursiveringen uit het origineel (die de jeugdige stem van de ik-verteller onderstrepen) te verwijderen. Daarmee wordt het verhaal van Wells onnodig aangetast.

Met Hard Land toont Wells wederom aan dat hij filmisch kan schrijven. Hij zet met een pennenstreek levensechte personages neer in een verfijnde taal. Hard land is een liefdevol coming-of-ageverhaal volgens het boekje, met de geijkte elementen over relaties (de eerste verliefdheid, vriendschap, ouders), het worstelen met je twijfelende zelf en het vinden van je eigen stem.

Miriam Piters

Benedict Wells – Hard land. Vertaald door Gerda Baardman. Meulenhoff, Amsterdam. 298 blz. € 22,99.