Een schrijver en zijn personages

Met zijn meest recente roman De familie Martin, heft David Foenkinos de grens op tussen feit en fictie. En niet zoals in veel romans al gebeurt omdat hij zelf optreedt in het verhaal als hoofdpersoon of omdat er biografische elementen terug te vinden zijn uit het leven van de schrijver. Nee, hij laat zich, in tegenstelling tot zijn andere romans, nu volledig inspireren door bestaande personen.

David Foenkinos, die de ik-persoon is in dit verhaal – maar dat is dus niet wat het ‘feitelijk’ maakt –  zit vast in zijn schrijverschap. Zijn verzonnen personagers vervelen hem en daarom neemt hij zich voor over de eerste de beste die hij op straat tegenkomt een verhaal te schrijven. Wie het ook is, oud of jong, op het eerste oog intrigerend of saai: de hij of zij die hij op straat ontmoet, wordt zijn hoofdpersoon.

Madeleine Tricot, die al 42 jaar in zijn wijk woont, is de ‘gelukkige’. Uiteraard kijkt de dame van ongeveer 80 jaar vreemd op wanneer ze op straat wordt aangesproken door iemand die zich schrijver noemt en in enkele zinnen zijn plannen aan haar presenteert. Het lukt hem evenwel haar gerust te stellen en uiteindelijk zit hij bij haar aan tafel zodat hij een begin kan maken met haar levensverhaal.

Wanneer haar dochter Valérie langskomt, is die vooral wantrouwig. Ze vindt het vreemd en pas wanneer Foenkinos vertelt wie hij is, wordt ze wat minder afhoudend. Toch neemt ze hem apart. Ze is van mening dat het misschien een te groot project is voor haar oude moeder en dat het beter zou zijn wanneer hij zijn aandacht niet alleen op Madeleine richt, maar bijvoorbeeld ook op haar, eventueel aangevuld met haar man en kinderen.

Foenkinos laat het verhaal zijn gang gaan, dat is wat hij besloten had en dus worden het al snel meer hoofdpersonen die zijn boek gaan bevolken. Hij is de volgende avond bij Valérie Martin uitgenodigd voor het avondeten. Haar man Patrick is gesloten en wil geen belangrijke rol, de twee puberkinderen, Jérémy van 15 en Lola van 17, nog minder. En daar zit je dan als schrijver met je personages op wie je geen enkele invloed hebt.

Dat het gezin Martin heet komt hem goed uit, want die naam is zo algemeen dat niemand er ooit achter zal komen om wie het gaat. Dat valt echter te betwijfelen, want naar mate het verhaal zich ontrolt, komen er toch wel wat details aan de orde die gemakkelijk te herleiden zullen zijn naar deze personen van vlees en bloed.

Maar of het waar is dat hij de eerste de beste persoon op straat heeft aangesproken is de vraag. In een kort interview op de website van uitgeverij Gallimard houdt hij dat natuurlijk vol. Wat hij in ieder geval wel aantoont is dat er overal verhalen voor het oprapen liggen. De antiheld die in veel romans de lezer confronteert met zijn of haar eigen (on)hebbelijkheden en tekortkomingen, krijgt hiermee een nieuwe dimensie. Is het wel zo erg om een ‘gewone’ sterveling te zijn zonder uitvergrote en soms zelfs karikaturale eigenschappen of afwijkingen? De familie Martin is een doorsneegezin maar ook zo’n gezin maakt noemenswaardige dingen mee, zeker wanneer een schrijver aanschuift om er een roman van te maken en er daardoor van alles overhoop gehaald wordt in hun leven.

Madeleine komt met een oude liefde op de proppen, die ze graag nog een keer wil zien aan het einde van haar leven, Valérie en haar man Patrick hebben geen boeiende banen of enerverende hobby’s en leven al jaren langs elkaar heen, toch gebeurt er van alles, misschien wel juist omdat ze nu over hun leven gaan nadenken doordat er een verhaal van gemaakt wordt. De kinderen schreeuwen om aandacht, maar als ze dan een persoonlijke biograaf hebben, verschuilen ze zich. En daartussendoor laveert Foenkinos met zijn eigen besognes.

Een grappige invalshoek die vooral de vraag oproept of ieders leven geschikt is voor een roman. En alleen leden van de familie Martin weten of ze verzonnen zijn. En de auteur, maar die is in ieder geval echt.

Arjen van Meijgaard

David Foenkinos – De familie Martin. Vertaald door Sanne van der Meij. Borgerhoff & Lamberigts, Gent. 208 blz. € 20,99.