Een jaar of drie

Boeken waarin grote historische gebeurtenissen een rol spelen, verschijnen gewoonlijk minimaal drie jaar na de beschreven periode. Daar is een goede reden voor: pas als duidelijk is dat een episode volledig achter ons ligt, kunnen we althans de directe gevolgen voldoende beoordelen om een al te absurde duiding te vermijden. De Tweede Wereldoorlog heeft voor ons gedaante gekregen door Pastorale 1943 (1948), The Naked and the Dead (1948) en De tranen der acacia’s (1949). De aanslagen van 11 september 2001 kregen vorm door Extremely Loud & Incredibly Close (2005), The Emperor’s Children (2006) en The Good Life (2006). Zo bezien wekt het geen verwondering dat ook recent verschenen romans zich nog altijd afspelen in een wereld waarin mondkapjes als een Japanse neurose werden beschouwd.

Het boek Een week of vier van Laura van der Haar vormt op bovenstaande wetmatigheid een uitzondering: het verscheen al in 2020. En daar zie je meteen het gevaar van te vroege conclusies. Het virus in het boek is veel virulenter dan de varianten die we inmiddels hebben leren kennen: soms treedt de dood al dertig seconden na het eerste symptoom in. Mensen vallen op straat dood neer, en daar blijven ze liggen omdat niemand het aandurft hun stoffelijk overschot op te ruimen. Een vaccin is er niet. Er worden dan ook heel strenge maatregelen getroffen: niemand mag zijn huis verlaten, en besmette personen worden afgevoerd naar uit de grond gestampte noodhospitalen (sterk gelijkend op festivalterreinen), waar ze voorzichtigheidshalve een aantal weken in coma worden gebracht. Zo’n pandemie zien we nu niet, maar in de eerste maanden van 2020 deden de berichten uit China er wel voor vrezen. Is het heel erg dat de werkelijke ontwikkelingen niet precies samenvallen met die in het boek? Nee, evenmin als het bezwaarlijk is dat de spoken en monsters van Stephen King niet werkelijk bestaan. De fictieve wereld van het boek heeft niet de plicht met onze realiteit samen te vallen, zolang we niet pretenderen er praktische adviezen aan te kunnen ontlenen.

Diepe psychologische of filosofische inzichten moet de lezer ook niet verwachten: dit is in de eerste plaats een spannend boek. Het is meeslepend geschreven en niet te dik, zodat veel lezers het in één zitting tot zich zullen nemen. Na afloop daarvan zullen ze wel even moeten uithijgen, want de laatste bladzijde bevat een huiveringwekkende plotwending. Dat is niet het enige aspect waardoor het mij sterk deed denken aan Het gouden ei van Tim Krabbé. Nu maar afwachten of de scholieren het ontdekken.

Lex Bijlsma

Laura van der Haar – Een week of vier. Podium, Amsterdam. 160 blz. € 20.