Een zee van bleke dagen

Het samenleven is al een beetje een sleur geworden voor het jonge stel Kasja en Lennart. De laatste is vooral bezig met zijn zusje Meijke die uit een boom is gevallen en in coma ligt. Sindsdien is het bos en vooral de grond onder de bomen voor hem een groot, verslindend organisme, dat hij probeert te doorgronden. ‘Iets verderop trekt hij daarom een wat losser toupetje gras weg van de bovengrond en eronder wuift het meteen van de wormen, een open wond, een schreeuwende strot met veel huigen.’

Kasja werkt bij pannenkoekenrestaurant ‘De Kuil’ en krijgt een affaire met een man die daar vlakbij een vakantiepark wil openen. Charles Ubbink is rijk, een beetje een patjepeeër die wel een buitenechtelijke affaire met een jongere vrouw wil. De seksuele passie is wederzijds en staat in contrast met de relatie die Kasja heeft met Lennart, een samenzijn dat Laura van der Haar omschrijft als ‘een zee van bleke dagen die allemaal achter elkaar kapotklotsen.’

In De kuil construeert Van der Haar wel vaker mooie zinnen, maar het meest in het oog springen wel de zinnen die bestaan uit opsommingen. ‘Hyfen, sporen, een onsterfelijk netwerk van slijmdraden en neurotoxinen, een aards web van geëxternaliseerde longen, steneneters, plantendoders, aliens.’ Ook de bosgrond wordt in opsommingen gevangen: ‘Verval, schimmel, hompen vochtig mos, die zompige grondgeur die vrijkomt als je een handje aarde lostrekt.’ De bosgrond lijkt daardoor een personage op zichzelf te worden, dat schuldig is aan de val van Lennarts zusje.

Het nadeel van De kuil is dat de eerste tweehonderd pagina’s niet heel verrassend zijn. De affaire met Ubbink ontwikkelt zich zoals elke affaire verloopt, met verwachtingen die niet worden ingelost. En als Lennart voor de zoveelste maal door het bos loopt en door de aarde wroet, dan is de spanning er wel een beetje vanaf. Pas in de laatste zestig bladzijden komen er een paar opmerkelijke plottwisten voor die we natuurlijk niet gaan spoilen.

Het is interessant om te zien dat zowel Kasja als Lennart denken grip op de wereld te kunnen krijgen, terwijl Kasja in de liefde slechts een speelbal is van haar lust, waarover ze geen controle krijgt. Lennart denkt dat hij een verandering in de toestand van zus kan veroorzaken als hij het raadsel van de bosgrond doorheeft. Een vorm van magisch denken met desastreuze consequenties. Van der Haar weet die twee verhaallijnen ingenieus naar elkaar toe te buigen waardoor het verhaal een thrillerachtig eind krijgt.

Coen Peppelenbos

Laura van der Haar – De kuil. De Bezige Bij. 286 blz. € 23,99.

Deze recensie verscheen eerder in een iets kortere versie in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 27 mei 2023.