De tobber met het rechtvaardigheidsgevoel van een indiaan

Jonathan Cartland is toch een beetje een aparte, zowel als serie in het western-genre en als personage. Jonathan is een introverte buitenmens, zelfs een tikkeltje mystieke figuur die zich vereenzelvigt met de lokale indianenstammen, die het zwaar te verduren hebben: ze worden verdreven, onderdrukt en uitgemoord. De mensen die dat op hun geweten hebben zijn de blanken, de imperialisten, de industriëlen die over lijken gaan om hun rijkdom te vergaren. En Jonathan heeft dezelfde huidskleur, hoewel hij een zoon van de indianen is doordat hij ooit trouwde met een inheemse: het zijn de kruiden die zoveel westerns verteerbaar maken.

Wat Jonathan Cartland ook als reeks wat afwijkend maakt is dat het veel minder gaat over de fysieke strijd – zoals bij Comanche en Blueberry – maar juist de innerlijke strijd die Jonathan voert. Cartland is een rustiger heerschap dat zich niet zomaar in ieder wespennest steekt voor persoonlijk gewin of de gunst van een mooie dame. Het fysieke staat veel minder centraal in de scenario’s van Laurence Harlé, die daar dieper op ingaat in het dossier achterin deel 6: daar lezen we een uitgebreid interview met de schrijfster.

Cartland heeft een positieve inborst met een enorm rechtvaardigheidsgevoel dat hem vaak dwarszit in het wilde westen waar de ongelikte beren en laffe honden de dienst uitmaken. Hij wil goed doen, maar ziet ook de spagaat waarin hij terecht is gekomen. In deel 5 van de reeks, De rivier van de wind, wordt hij bijvoorbeeld gewantrouwd door een vijandige indianenstam die hem gijzelt na een hinderlaag waar Cartland bij toeval in verzeild raakt.

In het spectrum zitten de verhalen rond Jonathan Cartland tussen de klasbakken Blueberry en Buddy Longway in. De eerste is de onverschrokken held die zich de positie van indianen aantrekt, zoals Cartland, en aan de andere kant Longway, de trapper die met een inheemse trouwt en het liefst met rust gelaten wordt, tot het moment dat het onrecht zich aandient. En in die mix heeft Cartland nog een vreemd trekje: heroïek is hem vreemd. Zo vlucht Cartland niet als hij wordt vastgehouden door de clan, omdat dat tegen zijn eergevoel indruist – hij was immers verbonden aan een andere indianenstam en die hebben de eer zo ongeveer uitgevonden, als je de meeste westerns mag geloven.

De twee albums die onlangs verschenen, De rivier van de wind en De vloek van het water, horen bij elkaar en vertellen een compleet verhaal dat feitelijk op twee sporen loopt: enerzijds is er de stam die wordt belaagd door een rijke Duitse industrieel die zijn droomkasteel (!) wil bouwen in hun gebied en anderzijds is er het verhaal van de frèle vrouw van diezelfde industrieel, die steeds zwakker en ongezonder wordt naarmate zij langer in het gebied is. De titels van beide albums verwijzen naar het water dat de industrieel afdamt. Hij wil een mooi meer naast zijn kasteel, om het van nog meer cachet te voorzien. Alleen zorgt hij er op die manier voor dat de indianen zo verstoken blijven van water.

Het verhaal wordt ingenieus als blijkt waarom de vrouw steeds zwakker wordt en waarom Cartland het zich zo aantrekt. Dat wordt in deel 6 mooi ontrafeld, al heeft de lezer dan al bijna anderhalf album zitten doorwerken: het tempo zit er niet bepaald in. Harlé redt het verhaal door aan het einde de zaakjes niet razendsnel samen te binden en af te hechten. Het slotstuk is mooi en verrassend.

Wat alles nog veel meer de moeite waard maakt zijn de tekeningen van Michel Blanc-Dumont, die zich gelukkig vaak verliest in fraaie natuurbeelden en panoramische vergezichten. Niet zo briljant uitgewerkt als Giraud, niet met zo’n vrije hand als Derib, maar wel met veel gevoel voor compositie en kennis van de zielenwereld van de indianencultuur. Dat we dat nu optimaal kunnen genieten, ligt ook aan de afwerking van de albums op groot formaat. Wie zich de oude reeks herinnert, met de zwart omkaderde omslagen en de beroerde inkleuring op volgezogen Oostblokpapier en de zwabberende lettering, weet dat daar nog veel te winnen is. Leg de oorspronkelijke albums en de nieuwe naast elkaar en je ziet hoe werkelijke aandacht een pagina kan optillen.

Stefan Nieuwenhuis

Michel Blanc-Dumont & Laurence Harlé – Jonathan Cartland 5: De rivier van de wind. Sherpa. 64 blz. hardcover. € 29,95.
Michel Blanc-Dumont & Laurence Harlé – Jonathan Cartland 6: De vloek van het water. Sherpa. 64 blz. hardcover. € 29,95.