Hoop is al heel wat

Thomas Corbelijn is een jonge leraar Duits, maar sinds een collega van hem onheus bejegend werd door het management van zijn school is hij uit solidariteit vertrokken. Nu geeft hij les op de Amsterdamse Zuidas aan carrièrejagers. Mensen van ongeveer zijn leeftijd die hij niet begrijpt: ‘ik had ineens het vreemde gevoel dat ik ze maar met moeite kon verstaan, alsof ze een andere taal spraken en met de stad daarbeneden een energie deelden waar ik te oud voor was’.

Je hebt dan ook meer het idee dat de 86-jarige schrijver Willem van Toorn aan het woord is als je de hoofdpersoon van Morgenrood en zijn gefoeter op de toeristenstroom en de woningsituatie in Amsterdam beluistert. De schrijver duikt daadwerkelijk enkele keren op in het verhaal om zijn onbegrip en ongenoegen over de huidige wereld te spuien. Hij zit liever in Frankrijk dan in Nederland met zijn ‘botheid tegenover kunst en cultuur, het nietsontziende marktdenken, de vervreemding van eenvoudige menselijke waarden’.

Je hebt het idee dat Van Toorn een beetje te veel wil in de roman, want de hoofdmoot wordt gevormd door de zoektocht van Thomas naar zijn betovergrootvader Maarten die in de Eerste Wereldoorlog zijn geliefde verloor toen zij als verpleegster naar het front trok. De dagboeken van Maarten heeft hij in handen gekregen via beeldend kunstenaar Susan, een buurtbewoner die toevallig in het huis woont waar Maarten zijn dagboeken heeft achtergelaten. Tussen Thomas en haar bloeit een liefde op. Ze gaan zelfs samenwonen op een ark, nogal symbolisch in deze apocalyptische tijden.

Een liefdesverhaal, een verhaal over de Eerste Wereldoorlog, een verhaal over de verloederende wereld en daarnaast is er ook nog een verhaallijn over de excentrieke, inmiddels overleden vader van Thomas en de strijd met zijn socialistische ouders; de opa en oma van Thomas die nog wel leven.

Geen enkele verhaallijn komt goed uit de verf. Over de Eerste Wereldoorlog hebben we indringender romans gelezen, van Erwin Mortier en Stefan Hertmans bijvoorbeeld en dan steken deze dagboekbladen uit het verleden en de reisjes van Thomas en Susan naar de voormalige oorlogsgebieden er wat bleek bij af.

Van Toorn wil ondanks alles toch positief eindigen in het boek, want hoe durf je als jong stel op dit moment nog een kind op de wereld te zetten? ‘Hoop is al heel wat, hoor,’ krijgt Thomas van zijn oma te horen. Aan die uitspraak houden we ons dan maar vast.

Coen Peppelenbos

Willem van Toorn – Morgenrood. Querido, Amsterdam. 232 blz. € 21,99.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 25 februari 2022.