Slapend tussen de ratten

in 2022 is het honderd jaar geleden dat Marc Sleen (1922 – 2016) geboren werd. Zijn stripreeks Nero en co heeft in Nederland nooit de populariteit bereikt die Suske en Wiske van Willy Vandersteen kreeg. Misschien was Nero en co Vlaamser van aard en taal, de humor absurdistischer en verhaallijnen chaotischer. Davidsfonds brengt in dit jubeljaar vier ultieme edities uit van zijn vroege werken. In gekartonneerde edities worden de strokenstrips – twee per pagina – voorzien van commentaar door Yves Kerremans en Noël Slangen. Jos Vanspauwen heeft de oorspronkelijke illustraties weer gerestaureerd, al ontbreekt een uitgebreide toelichting op de keuzes die gemaakt zijn. In een enkel geval is een neus langer gemaakt, waarbij de krantenversie is gevolgd boven de latere albumversie; in een ander geval zijn de arceringen verdwenen.

Het rattenkasteel verscheen in 1948 voor het eerst in de krant. De hoofdpersoon van het verhaal is dan nog ‘detectief’ Van Zwam, een man met een bolhoedje en een vergrootglas die mysterieuze zaken moet oplossen. In dit geval worden de verdwijningen van mensen in het Rattenkasteel onderzocht. Daar woont de wat enge professor dr. Ratsjenko te midden van een kolonie ratten. Nero is een bijfiguur die in dit verhaal aan een slaapziekte leidt en op de meest spannende momenten in slaap valt, al heeft chloroform op hem een tegengestelde werking.

De uitgeverij laat de uitgave voorafgaan door een waarschuwing, waarin staat dat dit album een tijdsdocument is.

Zowel het woordgebruik als de wijze waarop bevolkingsgroepen worden afgebeeld of gekarakteriseerd zijn vaak gebaseerd op vooroordelen en stroken niet langer met de zeden van de huidige tijd.

In dit verhaal betreft dat vooral de afbeelding van de waarzeggende zigeunervrouw Madame Blanche die ook nog de bezittingen van Nero steelt als hij in slaap gevallen is. De vrouw wordt bovendien zeer lelijk gekarakteriseerd met haren op haar kin. Een agent zegt op het einde tegen haar: ‘Jonge dame, ik heb er u reeds meerdere malen op attent gemaakt, dat wij geen zigeuners in onze stad dulden.’

Marc Sleen rekende Het rattenkasteel tot zijn 10 beste werken lees je in de informatie onder de stroken. Op elke bladzijde krijg je wat extra informatie. Dat kan zijn over de tijd waarin het verhaal zich afspeelt en het opspelende anticommunisme (vandaar ook de naam dr. Ratsjenko), maar ook over de intertekstuele verwijzingen naar verhalen van Bram Stoker of Edgar Allen Poe. Door in te zoomen op bepaalde aspecten van het verhaal krijgt deze editie een enorme meerwaarde waarbij de ongebreidelde kennis van Kerremans en Slangen van de Nero-geschiedenis op elke pagina blijkt. Of deze editie ultiem is, is nog maar de vraag, want zelfs deze deskundigen weten niet alles. Sleen nam vaak karikaturen van vrienden, bekenden en beroemdheden op in zijn albums. Van één figuur moeten Kerremans en Slangen helaas ook bekennen dat ze niet weten wie het moet voorstellen. Het zij ze vergeven.

Coen Peppelenbos

Marc Sleen – Het rattenkasteel. Bezorgd door Yves Kerremans en Noël Slangen. Davidsfonds, Leuven. 96 blz. € 24,99.