Ierse stenen in Brussel

Het hedendaagse mediawereldje kent een griezelig hoog aantal columnisten, die allemaal hun spitsvondige zegje doen. Lang niet al hun opvattingen, veelal vrijblijvend en soms wel heel oppervlakkig, hebben literaire betekenis. Moet je die dan ook nog eens gaan bundelen? De columns, eerder cursiefjes, die Ann de Craemer twee jaar voor het Vlaamse dagblad De Morgen schreef zijn beslist lichtvoetig, maar ze weet geregeld toch ook wezenlijke thema’s aan te roeren, zo blijkt uit Het ei van Mastroianni. In die gevallen had je echter liever een uitgediept onderwerp dan zo’n lange rij korte stukjes gezien.

Er is natuurlijk een verschil tussen een krant en een boek. Je mag hopen dat een boek wat langer meegaat. Maar niet alles hoeft langer mee te gaan, al was het maar omdat sommige onderwerpen niet zo belangrijk zijn, gewoon de waan van de dag. Andere hebben wel een tijdloze kant, maar zijn toch niet meer dan een glimlach bij het ontbijt. Prima voor in een krant dus.

Ann de Craemer, die al een reeks boeken schreef, waaronder het in deze gebundelde columns aangehaalde en vorig jaar verschenen Hersenorkaan over haar depressie, zoekt de lastige combinatie van literaire diepgang en de opmonterende lichtheid van cursiefjes. Ze refereert aan letterkundig werk van uiteenlopende schrijvers, maar dan verbonden met alledaagse micro-belevenissen, zoals bedwarmte, een poes in huis, een wielernieuwtje, zelfs de rangschikking van Tupperware-bakjes.

Sommige van die gedurfde combinaties pakken heel goed uit, bijvoorbeeld waar ze licht kritische geluiden laat horen over de sturende dwingelandij van digitale apparaten of de waardevolle verhouding tot haar familie en vrienden bezingt. Het woordspelerige (‘Ik eet boterhammen, kruiswoordraadsel en lees’) is soms wat gezocht, maar natuurlijk ook een effectief middel om het huiselijke en alledaagse te onderstrepen:

Tik doet de pan. Kraak zegt het ei. Tik tik doet de pan. Krak krak zegt het ei.

En wil ze eens echt wat aankaarten, dan is er dus die lastige beperking van de kleine krantenkolom. Zoals de vaststelling dat het toch wel vreemd is hoe de EU soms functioneert:

Het moet de sluimerende invloed van Brexit zijn die mij opnieuw naar de grote steenstapels naast de werkmannen doet kijken. Op de plasticfolie rond de keien staat: ‘Kilkenny Limestone Quarries Ltd.’, en iets verder: ‘Ireland’. Net nu dat taaie eiland een latrelatie aangesmeerd krijgt door Brussel, leggen Bulgaren Ierse stenen in het hart van het hart van Europa.

Daarover zou je nog wel meer van haar willen horen. En ook als ze tot de conclusie komt dat analoog mensen samenbrengt en digitaal mensen uit elkaar drijft. Nu kijken velen geen lineaire tv meer, alleen nog ‘on demand’, terwijl als gehele natie naar hetzelfde kijken vroeger een waar saamhorigheidsgevoel opleverde.

André Keikes

Ann de Craemer – Het ei van Mastroianni. Ertsberg, Aalter. 174 blz. € 20.