De rol en tol van roem en geld

De op het oog zo goed georganiseerde hedendaagse maatschappij is achter de schermen op veel plaatsen nogal eens een rommeltje. Helden kunnen opeens deerniswekkende en hypocriete stuntels zijn, die het ook nog eens niet zo nauw nemen met wetten en afspraken. Serge Langlois, een fictieve icoon van de Franse cinema in Nationaal monument van Julia Deck, is er zo een. Hij heeft geld en aanzien, maar zijn entourage is een gistend gezelschap van zeer uiteenlopende lieden die alleen aan zichzelf denken. Net als Serge zelf.

De nationale filmberoemdheid is een acteur van gevorderde leeftijd, een soort Gérard Depardieu of Johnny Hallyday, die het er in alle opzichten goed van neemt. Zijn meest recente vrouw, Amber, is een oppervlakkige parvenu, die zich wentelt in de luxe die Serge haar biedt en verder geheel opgaat in het vullen van haar Instagram-account. Ze doet alles voor de duizenden volgers, die glimpen van hun patserige bestaan willen opvangen. De vertellende ik-figuur Joséphine is een jong meisje, dat na verloop van tijd een geadopteerd Aziatisch kind blijkt te zijn, helft van een tweeling met broertje Ory.

Uiteindelijk vond ze mijn broer en mij, die in het hart van Centraal-Azië waren geboren. Ze sloeg drie vliegen in één klap: ze werd moeder, bevestigde haar positie als een echtgenote die zich volledig voor haar gezin en de wereldvrede inzet, en verzekerde zich van materiaal voor een goedgevuld Instagram-account.

Julia Deck, die met haar toegankelijke stijl, speelse zinnen en verrassende wendingen, al indruk maakte met onder meer Een huis dat van ons is, waarin ze de groene idealisten vilein de maat nam, weet nu wel raad met het mediavolk. Of het nu het personeel van het landgoed betreft, een dochter uit een eerder huwelijk van Serge of de aangewaaide vriendjes uit de verarmde banlieu van het kamermeisje, ze vragen zich allemaal alleen maar af hoe ze de hebberds kunnen plukken.

Het boek kent, net als in Een huis dat van ons is, eerst een tamelijk rustige opbouw, maar al snel neemt de vaart toe, vertakken en verdiepen de onderlinge betrekkingen zich om uiteindelijk in een kluchtige, thrillerachtige apotheose te eindigen. Nationaal monument is vol en veelkantig, is doorspekt met ironie en satire en tipt ondertussen allerlei hedendaagse kwesties aan, van belastingontwijking en vermogensongelijkheid tot misbruik van privileges en een totaal gebrek aan culturele belangstelling.

Amber glimlachte. Het was normaal dat je onder de indruk was als je voor het eerst een kasteel binnenstapte. Zij was zelf in veel bescheidener villa’s in Saint-Tropez en op Martinique opgegroeid. Ze dacht vaak terug aan haar jeugd om het lot van de minder gefortuneerden niet te vergeten.

Zo veel elementen bij elkaar mag je overvloedig noemen in een roman van krap 150 bladzijden, die toch geen moment dreigt te bezwijken onder deze namen- en themadichtheid. Deck bereikt de prettige lichtvoetigheid door het consequente vertelperspectief van het geadopteerde meisje, dat de gekte van de volwassen wereld niet alleen aanschouwt, maar ook intelligent ontleedt. De rol en tol van roem, van geld, van relaties en handige vriendjes, van seks en het nut van een zekere meedogenloosheid, wil je ergens komen in een maatschappij die anders nergens voor je aan de kant gaat.

Nationaal monument kent met het ingehouden begin en de spectaculaire ontknoping een filmische inkleding. Wel met de aantekening dat een lang gesprek aan het slot noodzakelijk is om nog allerlei open eindjes af te hechten. Dat is het wat zwakkere aspect aan deze intelligente roman, die in de eerste plaats hedendaags Frankrijk, maar in breder perspectief de tegenwoordige samenleving in de hele westerse wereld een onthutsende spiegel voorhoudt.

André Keikes

Julia Deck – Nationaal monument. Vertaald door Nathalie Tabury. Vleugels, Bleiswijk. 152 blz. € 26,90.

Te koop bij de betere boekhandel of direct bij de uitgever.