Flippo’s voor de vluchteling

Al vanaf het begin van De eerlijke vinder, het Boekenweekgeschenk van Lize Spit, kruipt er een sinistere ondertoon in het verhaal. Jimmy wordt uitgenodigd door Tristan, de elfjarige zoon binnen een uit Kosovo gevluchte familie, om een nachtje te komen logeren. Er is een geheim plan dat uitgevoerd moet worden. Wat het plan is, blijft voor Jimmy en de lezer lange tijd onduidelijk, maar het voorgevoel van Jimmy is tweeledig: ‘iets vrolijks maar ook iets dofs, alsof iemand een triangel aansloeg met een wortel.’

Het is fijn dat de CPNB de laatste jaren weer vaker voor jongere schrijvers kiest, in plaats van de oude mastodonten uit de literatuur. De Vlaamse Lize Spit brak in 2016 door met haar debuutroman Het smelt en ook het in 2020 verschenen Ik ben er niet werd een bescheiden bestseller. In 1998 had ook Arnon Grunberg slechts twee romans op zijn naam staan toen hij de eervolle taak kreeg om het Boekenweekgeschenk te schrijven. Het vertrouwen in Spit is dus even groot.

Jimmy is de ietwat op zichzelf teruggetrokken hoofdpersoon van deze novelle. Op school wordt hij gepest door andere leerlingen. Hij komt uit een gebroken gezin waaruit de vader, die veel mensen benadeelde met zijn verzekeringen, is vertrokken. Jimmy verzamelt flippo’s. Flippo’s en Maga-flippo’s, World-flippo’s, Griezel-flippo’s en Olympic-flippo’s; je bevindt je meteen aan het eind van de vorige eeuw.

Het keerpunt in zijn leven komt als de iets oudere Tristan in zijn klas geplaatst wordt en hij deze jongen, en ook een deel van de rest van de kinderen uit het gezin, mag helpen bij het leren van de taal. Doordat hij deze taak krijgt, groeit hij als persoon: voor het eerst is hij van betekenis voor anderen.

Lize Spit heeft heel goed de gedachtewereld van zo’n jongen weten te vatten. Hij doet een beetje denken aan Kees de jongen van Theo Thijssen die in een fantasiewereld leeft waarin hij dagdromen verwezenlijkt totdat de werkelijkheid die komt verstoren. Jimmy is ook voortdurend bezig met zijn obsessies. Zo heeft hij een bijna complete schaduwverzameling van flippo’s bijeengebracht om aan Tristan te geven. Hij denkt al aan een toekomst waarin hij samen met Tristan een restaurant begint waarin ze ‘paprikaprak’ serveren, of andere ‘prak’: mengsels van kapot gestampte chips (wie veel flippo’s heeft, heeft ook veel chips).

Dat Jimmy wat minder oog heeft voor de trauma’s van Tristan en zijn familie wordt gaandeweg het verhaal duidelijk. Over die harde werkelijkheid praat Tristan liever niet. Het geheime plan waarin het begin sprake is, heeft te maken met de dreiging dat de familie uitgezet gaat worden. Het geeft de kans aan Jimmy om opnieuw van belang te zijn. Het zet tegelijk veel druk op de schouders van Jimmy. Het zou verkeerd zijn om iets over de afloop te vertellen, maar spannend wordt het. Gelukkig heeft Lize Spit het vertrouwen in haar niet beschaamd met dit Boekenweekgeschenk en is het zeker een aanrader om deze week een bezoek aan de boekhandel af te leggen.

Coen Peppelenbos

Lize Spit – De eerlijke vinder. CPNB, Amsterdam. 96 blz. Tijdens de Boekenweek gratis bij aankoop van minimaal 15 euro aan boeken.
Er is ook een Friese versie: De earlike finer, vertaald door Elske Schotanus.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 11 maart 2023.