Nieuws: Slechte NRC-recensie over Alkibiades brengt mensen aan het twijfelen, zegt boekhandelaar Manda Heddema
In de Volkskrant Boekenraad interviewt Laura de Jong deze week Manda Heddema van boekhandel Jacques Baas. Alkibiades van Ilja Leonard Pfeijffer staat daar bovenaan de lijst met bestverkochte boeken, al heeft de verkoop wel een knauw gekregen door de twee ballen-recensie van Thomas de Veen in de NRC.
Bij Pfeijffer hadden we van tevoren veel reserveringen, maar we zien ook meteen wat een recensie kan doen. In NRC kreeg hij twee ballen en dat brengt mensen dan weer aan het twijfelen.
De advertentie van De Arbeiderspers in de NRC, ’ter aanvulling’, was een reactie erop.
Ja, dat laat zien dat hij ook weet dat een slechte recensie effect heeft. Dat is het nadeel van zo’n beoordelingssysteem: mensen lezen vaak de recensie niet eens, maar kijken alleen naar het aantal sterren of ballen en baseren daar hun oordeel op.
Heddema zet haar vraagtekens bij de plaatsing van ballen en sterren bij recensies. Lees het hele vraaggesprek hier.
Voortgaande op een eerdere discussie alhier: het probleem van de literatuur in Nederland (om het zo maar te zeggen) is natuurlijk in de eerste plaats de afbraak van het publieke domein, waartoe onderwijs ook behoort, door de neoliberalen.
Maar, mijn tweede punt, de rol van recensenten, wordt hierboven geïllustreerd: een positieve recensie in een krant en men koopt massaal een boek! Ik vind, en heb het hier meermaals gezegd; het buitenlandse boek wordt hier ondergewaardeerd, ten faveure van het Nederlandse boek; een situatie waarin literatuur-recensenten een kwalijke rol spelen. Naar mijn idee is literatuur in Nederland is een soort coterie geworden, waarin schrijvers en recensenten elkaar in ere houden, en dat allemaal om de lezer toch vooral maar het boek te laten kopen; In deze context is een negatieve recensie in NRC een ramp: schapen die ‘erbij willen horen’ en dus de recensent volgen kopen het boek niet meer.
Dus: afgezien van een verbetering van het onderwijs (alleen te realiseren in een kabinet zonder de VVD), zou het enorm helpen als de schrijvers over literatuur wat afstand namen van de schrijvers van literatuur. Dat het gebrek aan kwalieit in de Nederalandse literatuur daardoor duidelijk wordt, het zij zo; een heel klein taalgebiedje, wat kan men nou toch anders verwachten?!
Aan de ene kant denk ik: laten die mensen zich nou zo leiden door wat een ander zegt? Hebben ze geen eigen mening? Aan de andere kant kun je natuurlijk pas een mening over een boek hebben nadat je het hebt gelezen en als je zo’n dikke pil aanschaft wil je wel zeker weten dat het de moeite waard is. Maar dat weet je nooit. Misschien begin je erin en lees je het nooit uit. Dat zou met dit boek best wel eens kunnen gebeuren en dan zie je het later overal bij de straatbieb.
Gaat het nu om de sterren/ballen, of om de tekst van de recensie? Mij lijkt dat mensen in dit geval meer door de tekst aan het twijfelen worden gebracht dan door de ballen of sterren. Het is precies het feit dat de recensie genuanceerd is, en geschreven met begrip van wat Pfeijffer probeert te doen en kennis van diens eerdere werk, die een lezer doet twijfelen: zelfs al ben je een bewonderaar van het eerdere werk, en heb je sympathie voor wat de schrijver nu probeert te doen, dan nog is het werk wel erg taai.
Precies Frans: hoe moet men weten welke roman te kopen, anders dan door recensies? En daar nu gaat het fout. Bij NRC bijvoorbeeld moet een Nederlandse schrijver het wel erg bont maken wil zijn/haar boek niet 4 of 5 ballen krijgen, en elke keer weer valt een Nederlands boek mij tegen (op enkele uitzonderingen na). Buitenlandse literatuur wordt ook in NRC besproken, en als een boek dan 4 of 5 ballen krijgt is het ook echt een goed boek. Aldus wordt bij lezers volkomen ten onrechte het idee gecreëerd dat de Nederlandse literatuur iets voorstelt en van vergelijkbare kwaliteit is als de buitenlandse. Maar dat is de Nederlandse literatuur niet, en bij lezing denkt de lezer al gauw ‘maar beter niet meer lezen’! Om hetconcreet te maken: de roman ‘Kassa 19’ van Claire-Louise Bennett is echt verpletterend goed (in lang niet zo iets goeds gelezen, en ik ben een veellezer). Niet dat het boek niet goed is besproken, maar de enige plek die dat boek verdient, bovenaan de bestsellers lijst, heeft het boek niet gehaald. Ik denk doordat het publiek wordt verteld dat er Nederlandse romans zijn van vergelijkbare kwaliteit (ook 4 of 5 ballen) en die koopt men dan liever. Op deze manier, echter, komt er geen vers bloed bij de lezer, stelt de lezer ook geen uitdagende eisen aan de Nederlandse romancier, en wordt de Nederlandse literatuur een muffe bedoening, waar uiteindelijk de meeste lezers hun neus voor ophalen!
Ik laat de recensies inmiddels voor wat ze zijn. Het boek is prachtig! Het is taal waarin ik het fijn vertoeven vind, en in de beschrijvingen van staats- en bestuurssystemen en “ons” functioneren daarin zeer actueel.