Dublin is een van de meest literaire steden van de wereld. Grote namen uit de Engelstalige literatuur werden hier geboren, zoals Jonathan Swift, Oscar Wilde en Samuel Beckett. Maar als je over Dublin praat, valt vrijwel onmiddellijk de naam James Joyce. De schrijver, die in 1904 op 22-jarige leeftijd vol afkeer Ierland verliet, schiep in zijn oeuvre een monument voor zijn geboortestad dat zijn weerga niet kent.

1 James Joyce – Ulysses
Zijn grootste roman is Ulysses (1922), een van de belangrijkste literaire werken van de twintigste eeuw. Hierin beschrijft Joyce de omzwervingen van Stephen Dedalus en Leopold Bloom op 16 juni 1904, inmiddels bekend als Bloomsday, door Dublin. Van ’s ochtends acht uur, wanneer Dedalus door zijn vriend wordt wakker geschud, tot ’s nachts twee uur, als de mannen afscheid van elkaar nemen en Bloom via het kelderraam zijn huis op Eccles Street 7 binnensluipt omdat hij zijn sleutels is vergeten. Veel van het decor waartegen deze moderne odyssee zich afspeelt, is nog altijd herkenbaar.

2 James Joyce – Dubliners
Het andere werk van Joyce over de Ierse hoofdstad is zijn verhalenbundel Dubliners (1914). In vijftien verhalen schets Joyce alledaagse gebeurtenissen uit het leven van gewone mensen. Het zijn navrante verhalen over verloren illusies, gebroken huwelijken, misantropie en dronkenschap. Joyce beschrijft troosteloze levens die zich afspelen in de marge van het grote stadsleven. Het bekendste verhaal is The Dead, dat geldt als een van de beste Engelstalige korte verhalen.

3 Iris Murdoch – Rood en groen
Iris Murdoch beschrijft in Rood en groen (1965)* Dublin in de periode voorafgaand aan de Paasopstand van 1916 tegen het Engelse bewind en voor onafhankelijkheid. Hoofdrolspelers zijn leden van een complexe Iers-Britse familie die in deze periode van intense politieke spanningen wordt verscheurd door uiteenlopende loyaliteiten. Rood en groen is Murdochs enige historische roman, het boek werd door de pers kritisch ontvangen.

4 Roddy Doyle – Paddy Clarke Ha Ha Ha
Roddy Doyle is een echt kind van de Ierse hoofdstad. Deze voormalige leraar richt zich vooral op het leven in de arbeiderswijken in het noorden van de stad. Hij kreeg bekendheid met het boek Paddy Clarke Ha Ha Ha (1993), waarin de tienjarige Paddy Clarke op wrang-humoristische manier vertelt over een jaar uit zijn leven, over zijn omgang met zijn jongere broer, ouders, klasgenoten en leraren. De roman werd in het jaar van verschijning bekroond met de Booker Prize.

5-6-7 Roddy Doyle – Barrytown Trilogie
Dublin is ook het decor van Roddy Doyles Barrytown Trilogie die gaat over het wel en wee van de familie Rabbitte uit de fictieve arbeiderswijk Barrytown. In The Commitments (1987) staat Jimmy Rabbitte jr. centraal. Hij richt met vrienden de band The Commitments op om de soul naar Dublin te brengen, maar het project loopt stuk door onderlinge jaloezie, waarbij de achtergrondzangeressen een bron van tweespalt zijn. In het tweede deel, De bastaard (1990), verwacht Sharon Rabbitte een kind van een minnaar wiens identiteit ze niet aan haar ouders wil onthullen, wat tot de nodige commotie leidt. In het laatste deel De bus (1991) is vader Jimmy Rabbitte sr. werkloos geworden en helpt hij zijn maat Bimbo met het runnen van een fish-and-chips-kraam. Als Bimbo zich steeds meer als baas gaat gedragen, nemen de spanningen tussen de vrienden toe. Doyle schrijft flitsend, met veel humor en scherpe dialogen. Alle drie de boeken zijn verfilmd.

8 Sebastian Barry – Een lange, lange weg
In een Een lange, lange weg (2005) van Sebastian Barry vecht de jonge Ier Willie Dun tijdens de Eerste Wereldoorlog in het Engelse leger tegen de Duitsers in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog. Als hij met verlof is, breekt in zijn woonplaats Dublin de Paasopstand tegen de Britse overheersing uit. Hij sympathiseert met de opstandelingen, wat tot tegenstellingen in zijn familie leidt.

9-10 Sally Rooney – Normale mensen en Prachtige wereld, waar ben je?
Ook de romans van Sally Rooney spelen zich voor een groot deel af in Dublin. De hoofdpersonen van Normale mensen (2018) bezoeken allebei Trinity College in Dublin en komen tot het besef dat ze, allebei afkomstig uit hetzelfde Ierse stadje, een diepe onderlinge band hebben. Prachtige wereld, waar ben je? (2021) vertelt de wederwaardigheden van vier jonge mensen die elkaar liefhebben maar elkaar daarmee ook pijn doen en dwars zitten.

11 Karl Geary – Juno Loves Legs
Karl Geary, Juno Loves Legs (2023), is het grimmige verhaal van twee buitenbeentjes die het leven ontdekken aan de zelfkant van het Dublin van de jaren tachtig, vol politieke en sociale onrust. Juno en Legs kunnen samen de wereld aan, vervreemden van elkaar en kunnen toch weet niet zonder elkaar. Een coming-of-age roman over vriendschap, volwassenwording en uitsluiting. De Nederlandse vertaling, Juno en Legs, verschijnt dit najaar.

Aart Aarsbergen

* Het jaartal verwijst naar het jaar van publicatie van het oorspronkelijk werk, ik noem in deze tekst alleen de titels van de vertalingen.

Heb je andere boekentips voor Dublin? Laat ze weten bij de reacties.

(foto The Long Room of the Old Library at Trinity College Dublin, Diliff, via Wikimedia, CC BY-SA 4.0)