Het leven valt soms niet mee

Je leeft je leven, er gebeurt weinig opzienbarends en opeens word je getroffen door het lot of wat dan ook. Persoonlijk leed is voor nogal wat schrijvers in spe een reden om aan een boek te beginnen, ook al krijgen natuurlijk alle mensen vroeg of laat wel te maken met enige vorm van tegenslag of ziekte. Renate Breuer, oud-producer bij de Vlaamse televisie, had een aantal jaren geleden een zware burn-out, het gevolg van tomeloze inzet op haar werk en een hang naar perfectionisme, die nu geleid heeft tot het boek De averechtsheid van de dingen.

Ze moest tijdens haar ziekteperiode onder ogen zien hoe weinig collegiale vriendschappen vaak voorstellen en hoe leidinggevenden, bedrijfsartsen en mensen van wie ze in de privésfeer enige steun zou verwachten, zich opeens tegen haar keerden of haar niet meer interessant vonden. Een veelheid aan problemen in de medische en financiële sfeer liet daarna niet lang op zich wachten. En jazeker, ook de uitkeringswereld bleek een wespennest.

Vaak blijft het in zulke gevallen bij een particuliere worsteling, maar anderen voelen zich dus geroepen te gaan schrijven. Breuer had al twee romans in het lichte genre (Sletten & prinsessen en 13) op haar naam staan en kreeg nu van een waarzegsterachtige vrouw het advies om aan zo’n persoonlijk boek te beginnen. Het resultaat is een tamelijk vlak, overwegend lineair verteld verhaal, gedreven door de soms wat naïef aandoende verontwaardiging over zo veel onrechtvaardigheid.

Wie de stroom aan slechte ervaringen in de eenentwintigste-eeuwse mediawereld van Vlaanderen leest, kan die boosheid wel begrijpen, maar het persoonlijke verhaal, met ook nog eens een duidelijk streven naar compleetheid, is misschien niet de beste vorm geweest om alle gramschap te kanaliseren. ‘Achter iedere burn-out schuilt een verhaal’ staat er als ondertitel op het omslag, maar het blijft belangrijk dat uitgevers kritisch zijn. Had fictie hier geen uitkomst kunnen bieden, op dat terrein was Breuer toch al enigszins thuis? Op bladzij 43 is even sprake van ‘semi-autobiografische verhalen’, maar verder wordt steeds pure non-fictie gesuggereerd, met personen die als voornaam of soms alleen een initiaal, maar voor insiders mogelijk herkenbaar, voorbij komen.

De averechtsheid van de dingen blijft hiermee hangen tussen roddel en razernij, bovendien is het boek geschreven in een taal, die weinig moeite verraadt om gemeenplaatsen te vermijden. Boeken worden verslonden, afgronden zijn duizelingwekkend en gewaden ruisen.

Gelukkig is er uiteindelijk Leon, de weldoener, die Renate belangeloos weer op de wal helpt, zodat zij nu als coach anderen kan bijstaan. De aanvankelijk als ‘straf’ opgevatte neergang in haar leven, die zich ten langen leste ontwikkelt als ‘geschenk’, noemt zij de averechtsheid van de dingen. En zo komt alles toch nog goed.

André Keikes

Renate Breuer – De averechtsheid van de dingen. Vrijdag, Antwerpen, 270 blz. €19,95.