Het ritselen van de bladzijden

Hoe je als boekenlezer het genoegen en ook de ervaring van betekenis doorgeeft aan latere generaties, om te beginnen je eigen kinderen, is vaak onderwerp van gesprek en discussie. Vrijwel iedereen heeft er wel een opvatting over. Pamela Paul en Maria Russo, respectievelijk eindredacteur van The New York Times Book Review en redacteur kinderboeken bij diezelfde krant, schreven Zo maak je een lezer. Een nogal stellige titel, die iedere tegenwerping overbodig lijkt te maken.

Was het maar zo gemakkelijk, denk je meteen, als je het slechts 130 bladzijden omvattende boekje in handen houdt. Alsof er een one size fits all-oplossing voor het vraagstuk bestaat. Maar goed, het is een boektitel en die mag wel een beetje ronken. Zelf geloof ik erg in het uitgangspunt: het goede voorbeeld geven doet goed volgen, maar stel dat je vader bokser is en je moeder nagelstyliste, dan is het uitzicht op een rijk gevulde boekenkast ongetwijfeld kleiner dan bij ouders die bijvoorbeeld docent of journalist zijn, al is dat ook allerminst een garantie. Er schijnen zelfs niet-lezende boekhandelaren te bestaan.

De twee Amerikaanse schrijfsters van Zo maak je een lezer houden niet van halve maatregelen en menen dat voorlezen aan je baby al een belangrijk beginpunt is. Overigens met de aantekening dat je op moet passen voor ‘veel blabla of visuele chaos’. Baby’s hebben maar weinig geduld, stellen zij, al ligt hun leven nog vrijwel compleet voor hen. Een peuter, de volgende fase, heeft baat bij leesrituelen. Dus niet het voorlezen er maar bij laten als andere bezigheden om aandacht vragen. En houdt dat voorlezen ook zo lang mogelijk vol. Verbeeldingskracht moet je immers oefenen en krijg je niet mee van internet, waar elk praatje vergezeld gaat van een plaatje.

‘Iedere minuut die je voorleest aan je kinderen betaalt zichzelf later in miljoenvoud terug,’ schreef George Saunders ooit, ‘niet alleen omdat ze het heerlijk vinden dat je hun voorleest, maar ook omdat jij jaren later, als ze zijn uitgevlogen, zult terugdenken aan die rustige avonden dat je bij hen in bed kroop, dat er geen ander geluid te horen was dan het ritselen van de bladzijden, als gezegende ogenblikken – dat garandeer ik je.’

De tips van Paul en Russo zijn talrijk en dus is het niet nodig om ze per se allemaal in te zetten, het zijn eerder denkrichtingen, waar je zelf een keuze uit kunt maken. Over hóe je kunt voorlezen (‘Laat je kind de bladzijden omdraaien en het tempo bepalen’), wat bibliotheken te bieden hebben, hoe stimulerend een eigen boekenplank kan zijn, welke rol het speelt je kind mee te nemen naar de boekwinkel. En laat tieners met andere fans van een schrijver of de schrijver zelf communiceren op sociale media, maak ook steeds duidelijk dat lezen geen klusje op een to do-lijst is, maar juist een tijd van de dag waar je naar uitziet, en praat serieus met elkaar over ieders ervaringen. Dat kan dus ook over de schoonheid van een fraai vormgegeven boek gaan. Een snuif moralisme hoort daar bij, soit.

Zo maak je een lezer bevat daarnaast boekentips, nogal wat Amerikaanse uit de oorspronkelijke uitgave, maar ook een flink aantal uit het Nederlandstalige aanbod en er is een verwijzing naar de website boekenzoeker.be, behorend bij het ambitieuze initiatief Iedereen Leest, want dit boek is van Vlaamse komaf en niet alleen ‘vertaald’, maar ook ‘hertaald’. Zo Amerikaans zijn we (gelukkig) nou ook weer niet geworden. Alles bij elkaar biedt deze uitgave heel wat voor slechts 130 bladzijden, waarop ook de aantrekkelijke illustraties nog een plek vonden, maar beslist niet te weinig. Als veel jonge ouders de hierin aangereikte, leeftijdsgebonden suggesties ter harte zouden nemen, zou het hun kinderen mogelijk net zo vergaan als die van Pamela Paul. Zij schrijft dat haar drie koters van tussen de negen en dertien jaar inmiddels enthousiaste lezers zijn.

André Keikes

Pamela Paul en Maria Russo – Zo maak je een lezer. Vertaald door Lies Lavrijsen en Tine Poesen. Illustraties Dan Yaccarino, Lisk Feng, Vera Brosgol en Monica Garwood. Pelckmans, Kalmthout. 130 blz. € 20.