De wandelstok van Virginia Woolf

Wie deze zomer in Londen is, mag een bezoek aan de National Portrait Gallery niet overslaan. Hier zijn veel foto’s, brieven, schilderijen en objecten te zien, die samen een mooie indruk geven van het leven van Virginia Woolf. Toen zij als jong meisje door haar vader meegenomen werd naar de NPG was zij totaal niet onder de indruk: alleen maar stoffige portretten van mannen. Hoog tijd dat vrouwen ook vertegenwoordigd waren, vond ze. Nu wordt Woolf hier gepresenteerd als een van de giganten van het modernisme.

Probleem is dat ze er niet van hield om geobserveerd te worden, waardoor ze meestal nogal stijf of verschrikt op een foto staat. Ook de portretten die bijvoorbeeld haar zuster Vanessa Bell van Woolf schilderde zijn wonderlijk. Kennelijk duurden de poseer-sessies zo kort, dat het gezicht niet ingevuld kon worden. Omdat ze nogal een slecht gebit had, lachte ze eigenlijk nooit als de camera op haar gericht werd.

Behalve vitrines met fotoalbums zijn er eerste edities te zien van haar boeken, uitgegeven door de eigen Hogarth Press. Fascinerend maar ook wel luguber zijn de twee afscheidsbrieven die tentoongesteld worden, in maart 1941 geschreven aan haar man en zuster. Helemaal akelig is de wandelstok, die ze op haar laatste wandeling bij zich had, op weg naar de rivier de Ouse om zich te verdrinken.

Bij de tentoonstelling is een boek verschenen, geschreven door de curator van de expositie Frances Spalding. De belangrijkste verdienste van de uitgave is dat de vele foto’s prachtig zijn afgedrukt. Hiertoe behoort een serie van acht waarop Woolf nu wel eens geheel ontspannen te zien is, gemaakt door Ottoline Morrell. De tekst levert niet veel nieuws op, wel weer meer modieus gepraat over de wijze waarop Woolf haar imago als modernist zou hebben willen versterken door zich te laten fotograferen door mede-modernisten als Man Ray. Ook interessant, maar niet nieuw, is de aandacht die besteed wordt aan de ‘frock-consciousness’ van Woolf. Ze was eigenlijk niet geïnteresseerd in mode, maar naarmate ze beroemder werd en dus meer in de schijnwerpers kwam te staan, werd ze wel gedwongen na te denken over haar uiterlijk. Misschien geen wonder dat ze vaak een hele grote hoed opzette, die haar gezicht vrijwel onzichtbaar maakte.

Doeke Sijens

Virginia Woolf. Art, life and vision. National Portrait Gallery, London, 10 Juli – 26 oktober 2014.

Frances Spalding – Virginia Woolf. Art, life and vision. National Portrait Gallery, London, £ 22,50.