Een doorlopend verhaal

Laat ik maar meteen bekennen dat ik Eindeloos eiland een fascinerend boek vind, maar dat ik geen idee heb waarover de roman werkelijk gaat. Het verhaal is ook niet echt na te vertellen, want Beurskens rijgt het ene verhaal aan het andere, waarbij een personage enkele hoofdstukken het voortouw neemt om bij een ontmoeting met iemand anders opeens over te springen naar een ander personage. Zo zijn alle verhalen, in tijd en ruimte aan elkaar geschakeld door metamorfoses. Eindeloos eiland begint met een personificatie. ‘Ze was een mens in het diepst van haar gedachten.’ We hebben het over een hotelkamer in Rome.

Pas wanneer iemand haar betrad, zoals dat heette, werd ze en was ze van het ene op het andere moment wat ze geacht werd te zijn: kamer 104.
En dan werd ze en was ze ogenblikkelijk vervuld van gevoelens en gedachten.

De man die de hotelkamer betreedt is Lucas Ramakers en deze woont in hetzelfde appartementencomplex als waar de ik-verteller, maar dan zijn we al een stuk verder in het boek, ook woont. De een vertelt een verhaal aan de ander, het ene personage wordt onderdeel van het verhaal van een ander. Ik weet niet of Beurskens er bewust voor gekozen heeft om zijn verhaal te beginnen in een hotelkamer, per definitie haast een nietszeggende ruimte, die juist door de wisselende reizigers karakter krijgt.

Een ander intrigerend, haast surrealistisch, verhaalgegeven vind je zeventig pagina’s later als Van Rossum, een buurman van Ramakers en de ik-verteller, midden in de nacht wakker wordt en ziet dat er buiten een menigte mensen staat. Ze kijken allemaal naar zijn voordeur en als hij de deur opent lijken ze hem allemaal te kennen van een ontmoeting, terwijl hij, tot zijn spijt, moet zeggen dat hij niemand herkent. Een voor een zegt iemand waarom Van Rossum zo’n indruk heeft gemaakt in zijn of haar leven en keer op keer moet hij verklaren dat zo’n diepe indruk niet wederzijds is. Natuurlijk duiken ook in zijn leven mensen even op die indruk maken om daarna weer te verdwijnen. Alleen de herinnering aan zo’n ontmoeting blijft, maar het verhaal stopt.

In Eindeloos eiland draait het om de verhalen die wel verder gaan. Een van de schakels, tussen mensen en verhalen, is de hond. Zoals Adriaan Rigter die in het appartementencomplex woonde en een hond overnam van een oude bewoner en er door de jaren heen achter komt dat de hond niet verouderd. Hij geeft hem wel andere namen, maar de hond blijft maar voortleven. De ik-verteller is er al net zo verbaasd over als de lezer. Tot hij, op zijn beurt, de hond weer overneemt van Rigter.

Het boek eindigt als de ik, op een eiland, zelf langzaam lijkt te veranderen in een hond. In de tussentijd gaat het over verloren liefdes en veranderende vriendschappen. En waar Lenka, de Oost-Europese pornoactrice die vele mannen in deze roman het hoofd op hol brengt, verlangt naar een kind en zich zo wil voortplanten, zijn het vooral de mannen die voortleven dankzij de verhalen. Eindeloos eiland is een boek waar je continu alert moet blijven, vanwege de verwijzingen naar kunst, literatuur en film, vanwege de merkwaardige sprongen in het verhaal en vanwege de kolkende taal. En als je het boek uit hebt, zou je gewoon weer opnieuw kunnen beginnen om te ontdekken wat je allemaal gemist hebt.

Coen Peppelenbos

Huub Beurskens – Eindeloos eiland. Koppernik, Amsterdam, 184 blz. € 18,50.