Pleister

In haar kersttoespraak van 1992, na een jaar vol schandalen en scheidingen, sprak koningin Elisabeth van een ‘annus horribilis’. Aan het eind van 2017, waarin ik maanden aan de morfinepillen zat, geopereerd werd aan een tumor in de rug, mijn broer buiten bewustzijn raakte na een val met de racefiets en maanden moest herstellen en waarin ten slotte een zeer naaste vriendin plotseling overleed, ben ik blij dat mijn eigen verschrikkelijke jaar ten einde loopt. Dag 2017 en tot nooit meer ziens. En dan weet ik dat anderen een nog veel erger jaar te verstouwen hebben gehad.

Kan kunst of literatuur je troosten? Het werkt niet als een pleister op je knie en een kus van je moeder. Schilderijen, beelden en boeken vormen bij mij een buffer waardoor je tegenslagen kunt opvangen. Ik geniet elke dag van een schilderij dat ik dit jaar kocht van Dolf Verlinden, met wie ik gelukkig ook bevriend ben. Het abstracte schilderij (zolang Thierry Baudet niet de baas is mag je die gelukkig nog aanschaffen) hangt boven de gaskachel en maakt me elke dag blij. Dat doen ook mijn aankopen van Siep van den Berg en Cesar Domela.

Op de dag dat mijn goede vriendin overleed, droeg de dichteres Ellen Deckwitz voor een zaal vol docenten een gedicht van Hans Lodeizen voor en elk woord knalde bij mij naar binnen.

je hebt me alleen gelaten
maar ik heb het je al vergeven

want ik weet dat je nog ergens bent
vannacht nog, toen ik door de stad
dwaalde, zag ik je silhouet in het glas
van een badkamer

en gisteren hoorde ik je in het bos lachen
zie je, ik weet dat je er nog bent

laatst reed je me voorbij met vier
andere mensen in een oude auto
en ofschoon jij de enige was die
niet omkeek, wist ik toch dat jij
de enige was die mij herkende de enige die
zonder mij niet kan leven

en ik heb geglimlacht

ik was zeker dat je me niet verlaten zou
morgen misschien zul je terugkomen
of anders overmorgen of wie weet wel nooit

maar je kunt me niet verlaten

Een week later las ik het gedicht voor in een crematorium. Het gedicht kan slaan op een liefde die voorbij is, maar ook op een overlijden. De mooiste woorden zijn ‘maar ik heb het je al vergeven’. Wie vergeven kan, heeft de macht. Ook over de dood. Dat is de kracht van literatuur.

Coen Peppelenbos

Deze column verscheen eerder in een iets kortere vorm in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 30 december 2017.