Portet van een gebroken vrouw

Liefdesverdriet is een samenballing van gevoelens. De hoofdpersoon van Alma Mathijsens novelle Ik wil geen hond zijn is bedroefd om het vergane geluk, gekwetst door de afwijzing en vertwijfeld vanwege de gekmakende machteloosheid: verlangen naar iemand die niet meer naar jou verlangt: ‘Liefdesverdriet is niemandsland. Er zijn geen regels, geen gebruiken, geen rituelen zoals bij de dood.’

De naamloze ik-verteller in Ik wil geen hond zijn is verlaten door haar vriend. Hij wist het niet meer, zij wist het wel. Zijn niet-weten is slechts schijn; hij heeft niet de kracht of het lef om de relatie te beëindigen en daarom maakt zij het, tegen haar zin in, uit. In levendige en aangrijpende fragmenten beschrijft Mathijsen het gevoelsleven van de vrouwelijke hoofdpersoon na de breuk.

Ongeveer tachtig pagina’s lang lijkt het erop alsof Mathijsen een meesterwerk heeft geschreven. Ze weet het verdriet van de vrouw, die rouwt om haar verloren liefde, direct en krachtig te verwoorden, zonder dat het ergens pathetisch of melodramatisch wordt. Die eerste tachtig pagina’s van Ik wil geen hond zijn kunnen zich kwalitatief meten met thematisch verwante toptitels als De gebroken vrouw van Simone de Beauvoir en Elena Ferrante’s Dagen van verlating. Net als deze verhalen is het eerste deel van Mathijsens novelle een intiem én vurig psychologisch portret van een geestelijk geknakte vrouw.

Liefdesverdriet is rauw en ruw; het laat haar nooit met rust en achtervolgt haar overal, tot aan een theater in Maastricht, waar een dichteres een gedicht reciteert uit zijn geboortejaar: ‘Ik verstond geen enkel woord meer van wat ze zei, ze had net zo goed jouw naam vijfhonderd keer kunnen opdreunen.’

Dan komt de kentering. Op het internet ziet de vrouw dat een bedrijf de mogelijkheid biedt om haar te veranderen in een hond. Haar ex is een enorme hondenliefhebber en het bedrijf zal ervoor zorgen dat ze bij hem wordt geplaatst. Even is er nog de hoop dat de vrouw belazerd wordt en dat het geloof dat ze een hond kan worden tekenend is voor de wanhoop, die eerder zo prachtig werd beschreven. Maar de vrouw verandert echt in een hond. Niet alleen de vrouw verandert, ook de tekst transformeert: de toon is niet meer treffend en de spanning van het eerste deel heeft plaatsgemaakt voor veelal bloedeloze beschrijvingen. Daarnaast gaat die fijne fragmentarische vorm van het eerste deel over in een gezapige conventionele vertelling. Wat een meesterstuk had kunnen zijn, wordt zo uiteindelijk een gemiddelde novelle.

Koen Schouwenburg

Alma Mathijsen – Ik wil geen hond zijn. De Bezige Bij, Amsterdam. 148 blz. € 19,99.

Deze recensie stond op 03-01-2020 in Dagblad van het Noorden

Lees ook de recensie van Miriam Piters van Ik wil geen hond zijn