Vier Kaukasische vriendinnen

Nino Haratischwili (Tblisi,1983) schrijft zowel in haar moedertaal Georgisch, als in het Duits, de taal van het land dat in 2003 haar thuisland werd. Nederlandse lezers kennen haar van de romans Het achtste leven en De kat en de generaal, die beide internationale bestsellers werden. Dat zal ook haar nieuwe roman, Het schaarse licht, wel worden, want in meer dan één opzicht lijkt die op de voorgaande.

Met 780 bladzijden is ook Het schaarse licht weer een baksteen. Haratischwili laat daarin de geschiedenis van de stormachtige jeugd van vier in Tblisi opgroeiende vriendinnen, Dina, Nene, Ira en Keto, vertellen door Keto. Die jeugd speelt zich af in de laatste jaren van de Sovjet-Unie en, na de val van het communisme, tijdens die van de machtsstrijd in Georgië en de oorlog om Abchazië. Keto’s herinneringen aan die periode worden losgemaakt als zij in 2019 in Brussel een overzichtstentoonstelling bezoekt van het fotografische werk van Dina, een overzicht dat die jaren beslaat en dan abrupt afbreekt. Keto, Ira en Nene hebben afgesproken alle drie te komen bij wijze van kleine reünie.

Elk hoofdstuk heeft Keto’s aanblik van een foto als vertrekpunt, waarbij Haratischwili de feitelijke chronologie nauwkeurig volgt. Ze houdt de spanning er flink in met behulp van een feuilleton-structuur, hoofdstukken eindigend met een cliffhanger.

Het Georgië van de jaren 1970/80, dan nog een Kaukasische Sovjet-republiek, is door en door corrupt. Wie niet tot de geprivilegieerden behoort, heeft weinig mogelijkheden om zich te ontplooien. Dat merken tot hun teleurstelling ook de vriendinnen. Maar het blijkt nog erger te kunnen als de Sovjet-Unie bezwijkt en het staatsgezag verdampt. Misdaadbendes nemen de macht over. Moord en doodslag zijn aan de orde van de dag, omdat steeds weer bendeoorlogen oplaaien.

Terwijl Nene, Ira en Keto aan het geweld trachten te ontkomen, stort Dina zich er middenin. Niet om te vechten, maar om te doen wat ze het liefst doet, erg goed kan en waar ze haar beroep van heeft gemaakt: foto’s maken. Is dat de opmaat voor de tragedie die, daar maakt Haratischwilli geen geheim van, zich rond Dina zal voltrekken?
Het politieke en het bendegeweld en hoe dat ingrijpt in hun jonge levens en in hun liefdesavonturen vormen de grondstoffen voor de vele verwikkelingen van het vakkundig gecomponeerde verhaal van Het schaarse licht. Dat eindigt met een klassieke catharsis.

Hans van der Heijde

Nino Haratischwili – Het schaarse licht. Vertaling uit het Duits door Elly Schippers en Jantsje Post. Meridiaan, Amsterdam. 780 blz. € 34,99.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 9 december 2022.