Twee klimaathypocrieten in de trein

Naast de wandelboekjes van uitgeverij Van Oorschot en de maandboekjes van uitgeverij Das Mag is er nu ook de serie ‘Spoorslag’ van uitgeverij Ambo|Anthos, boekjes die je tijdens een redelijke treinreis uit kunt lezen. Het tweede deel in de reeks is geschreven door Sien Volders. In Bij twijfel altijd noord gaat een wat haveloze, verwarde man – niemand wil graag naast hem zitten – van Londen met de trein naar het uiterste noorden. Na een psychotische stoornis en een opname hoort hij een akkoord in zijn hoofd dat hem lijkt voort te stuwen. Halverwege het boekje is de man echter al op de plek van bestemming en speelt het spoor en de trein geen enkele rol meer en wordt deze novelle steeds meer een psychologisch drama. Bij een treinboekje verwacht je toch iets anders.

Gelukkig heeft Auke Hulst zich in Zephyr wel van zijn taak gekweten. Sterker nog: hij beschrijft twee treinreizen. Samen met zijn vrouw Revka reist hij vanuit Chicago naar de westkust. De Zephyr is de naam van de trein, een oud bakbeest vol gebreken en in de tweeklas coupés ontbreekt het aan koffie en water. In contrast daarmee beschrijft Hulst ook zijn reis in The Pride of Africa, een van alle gemakken voorziene luxetrein die van Dar es Salaam naar Lusaka rijdt.

Bij beide reizen van Hulst spelen mondiale problemen een rol. Een opvatting uit het verleden is: ‘De trein zegt: jij kan geen auto betalen, en zeker geen vliegtuig.’ De trein die door Afrika rijdt, benadrukt het verschil tussen de rijkdom binnen en de armoede buiten. In Amerika lijkt het verval in de trein het verval buiten te weerspiegelen. Drooggevallen rivierbeddingen zijn alarmerend voor degenen die de klimaatramp willen zien. Waar zit je naar te kijken? ‘Een plaats delict?’ vraagt Revka zich af. Hulst herkent het.

Op mijn eigen Groningse geboortegrond vereenzelvigen velen zich met de geometrische percelen van ná de ruilverkaveling, een cultuursteppe van raaigras en een beperkt aanbod aan gewassen.

Hulst en zijn vrouw schuwen de zelfkritiek niet. ‘Twee hypocrieten die de oceaan overgevlogen zijn.’ Zijn ze zoveel beter dan de republikeinse buren aan het ontbijt die net doen of er geen klimaatcrisis is of die denken dat het hun tijd wel zal duren? Het is een terechte vraag, die Hulst ook aan zichzelf stelt. Blijft het bij ‘gelamenteer op papier’ of valt er werkelijk nog iets te doen? Dat is een vraag die elke toerist ook voor zichzelf dient te beantwoorden.

Coen Peppelenbos

Auke Hulst – Zephyr. Ambo|Anthos, Amsterdam. 80 blz. € 12,99.
Sien Volders – Bij twijfel altijd noord. Ambo|Anthos, Amsterdam. 64 blz. € 12,99.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 10 mei 2023.