De Amerikaanse Lost Generation aan de Franse Rivièra

Met de publicatie van Villa America bij uitgeverij Meulenhoff, promoveert Liza Klaussmann van de subdivisie naar de hoofddivisie. Haar debuutroman Tijgers in rood weer verscheen in 2012 nog bij Unieboek-imprint Agathon, maar Klaussmanns tweede roman verschijnt nu bij het grote Meulenhoff. Die promotie is terecht, want Liza Klaussmann heeft met Villa America een onweerstaanbare en bijzondere roman geschreven.

villa americaBijzonder om te beginnen, omdat Klaussmann een fraai spel speelt op het grensvlak van feit en fictie. De setting van de roman is het begin van de vorige eeuw en heeft als hoofdpersonen de rijkeluiskinderen Gerald Murphy en Sara Wiborg. Zij brengen hun jeugd door aan de Amerikaanse Oostkust en omdat hun ouders met elkaar bevriend zijn gaan Gerald en Sara veel met elkaar om. Zoveel dat ze verliefd op elkaar worden, een heilige bond smeden, trouwen en min of meer verhuizen naar de Franse Rivièra. Daar, in een afgehuurd hotel, ontvangt het puissant rijke echtpaar – inmiddels ouders van drie kinderen – hun beroemde vrienden. Aldus maken onder meer Cole Porter, Pablo Picasso, Scott en Zelda Fitzgerald, Ernest Hemingway en John Dos Passos hun opwachting in deze wervelende roman. Aanvankelijk dacht ik te maken te hebben met een roman à la E.L. Doctorow, zoals bijvoorbeeld Het boek van Daniel (1971) of Ragtime (1975), waarin de schrijver historische personages vermengt met fictieve en de lezer vertelt wat er gebeurd zou kunnen zijn. Totdat ik erachter kwam dat ook Gerald en Sara Murphy daadwerkelijk bestaande personages zijn/waren en dat hun leven zich afgespeeld heeft zoals Klaussmann ons dat voorspiegelt.

Er lijkt echter weinig ruimte een literair spel te spelen, want er is een tweetal biografieën over het echtpaar verschenen; dochter Honoria Murphy heeft haar herinneringen opgetekend in een boek; en in 2007 beleefde het toneelstuk Villa America zijn première. Bovendien modelleerde F. Scott Fitzgerald zijn roman Teder is de nacht (1934) naar het echtpaar en portretteerde Picasso Sara Murphy in diverse schilderijen. En toch slaagt Liza Klaussmann glansrijk in haar gefantaseerde portret van The Lost Generation, omdat zij de zwakheden en de onhebbelijkheden van de beroemdheden – en het onmatige drankgebruik en de vele feesten – scherp en vilein neerzet. Ze geeft zowel de pathetische Fitzgerald als de masculiene – en soms platte – Hemingway een eigen stem, beschrijft Geralds schilderkunst en introduceert een fictief personage: Owen Chambers, een Amerikaanse gevechtspiloot die diende in de Eerste Wereldoorlog. Op dit punt verschuift het perspectief definitief van ware feiten naar fantasievolle fictie.

In 1925 nemen ze hun intrek in Villa America, een luxueus landhuis in Antibes. De feesten gaan onverdroten door, maar Owen Chambers wringt zich tussen de hedonistische Murphy’s en hun vrienden. En dan begint ook het rijkdom van Gerald en Sara langzaam maar gestaag af te brokkelen. Geleidelijk, en synchroon met het in Europa oprukkende fascisme en nazisme, trekken hun vrienden zich terug in thuisland Amerika, en voor lange periodes is Villa America onbewoond. Een stil drama voltrekt zich.

Ja, Villa America is een onweerstaanbare roman. In het openingshoofdstuk, getiteld ‘Wat verloren ging’, kiest Klaussmann voor de vooruitwijzing: de lezer krijgt op de eerste pagina reeds de zelfmoordactie van Owen Chambers en ook de dood van Gerald en Sara’s tweede kind te verwerken. In een kleine 500 pagina’s neemt Klaussmann de lezer dan mee op een avontuurlijke en erg goed geschreven tocht naar het eerder beschreven einde – getiteld ‘Wat gevonden werd’. Wij begrijpen en voelen dan wat gebeurd had kunnen zijn; wat zich in die fascinerende levens van Gerald en Sara Murphy heeft afgespeeld. En dat danken wij aan Liza Klaussmanns wervelende vertelkunst.

Wiebren Rijkeboer

Liza Klaussmann – Villa America. Vertaald door Maaike Bijnsdorp en Lucie Schaap. Meulenhoff, Amsterdam. 470 blz. € 22,50.