De liefde van je leven

‘We hebben meestal maar één verhaal te vertellen.’ Eén verhaal dat ertoe doet in het leven. Paul, de hoofdpersoon in Het enige verhaal van Julian Barnes kijkt terug op zijn leven en vertelt het zijne. Hij gaat vijftig jaar terug in de tijd. Als negentienjarige jongen wordt hij op het tennisveld verliefd op Susan, een getrouwde vrouw van achtenveertig met twee kinderen. Ze beginnen een verhouding die jaren gaat duren. Voor ‘het Dorp’ een schandaal, voor de familie van Paul en Susan ontwrichtend, maar de liefde is sterker dan allerlei burgerlijke redenen om je er niet aan over te geven.

Het enige verhaal bestaat uit drie delen en vooral bij het eerste deel, waarin de liefde ontluikt, is er continu sprake van ironie als de oudere Paul terugkijkt op zijn jongere ik: naïef, maar vol bravoure. Bovendien onderbreekt de oudere Paul regelmatig het verhaal om te zeggen dat hij zaken niet meer weet, wat ook komisch is. ‘En dan nog iets: vraag me niets over het weer. Ik herinner me maar weinig van de weersomstandigheden tijdens mijn leven.’

In het tweede deel zijn de geliefden weggelopen en hebben ze een plek in Londen gevonden, waar ze tien jaar samen zullen blijven. Maar daar waar Paul studeert en carrière maakt, zit Susan thuis, waar ze in steeds ergere mate een alcoholverslaafde wordt. Wat Barnes prachtig weet te verwoorden zijn de subtiele veranderingen die dan plaatsvinden binnen een relatie. De kijk op de geliefde wordt onherroepelijk anders en hoe behoud je de herinnering aan het mooie begin van de liefde.

Voordat die onschuld bezoedeld was geraakt. Ja, dat wat het juiste woord: was ondergespoten met de woeste graffiti van de drank.

Het gaat met Susan van kwaad tot erger, ziekenhuis in en kliniek uit, en het is de vraag in hoeverre je als geliefde een alcoholist kunt helpen. Toch is Het enige verhaal geen roman over een vrouw die verslaafd is, het blijft gaan hoe deze langdurige verhouding uitwerkt op de rest van het leven van Paul. Wat begint als spel wordt een echte relatie en is van invloed op alles wat hij daarna doet. Barnes maakt daarmee duidelijk dat elke handeling die je verricht, elk woord dat je spreekt consequenties heeft, zonder dat je veel grip op die gevolgen kunt hebben. Een mooie roman die nog enige tijd blijft nawerken in je hoofd.

Coen Peppelenbos

Julian Barnes – Het enige verhaal. Vertaald door Ronald Vlek. Atlas Contact, Amsterdam. 280 blz. € 19,95.

Lees ook de recensie van Guus Bauer over dit boek.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden  op 16 februari 2018.